Cyfrowy pieniądz, inwestycja czy zwyczajna spekulacja? Czym są kryptowaluty i jak różnią się od typowego pieniądza? Przyjrzyjmy się, w czym tkwi ich wartość i jakie okoliczności doprowadziły do wydobycia pierwszego Bitcoina.
Płatności natychmiastowe, gdziekolwiek, bezpiecznie i bezpośrednio. W swoich początkach kryptowaluty przyniosły rewolucję w dziedzinie płatności bezpośrednich, jednakże technologie na których są oparte, wraz z szerokim zakresem zastosowań, rozwinęły się od tamtego momentu tak wyraźnie, że obecnie są czymś więcej niż tylko cyfrową formą pieniądza. Dla wielu osób stały się źródłem bogactwa, symbolem wolności, lub też narzędziem do budowania dalszych aplikacji, gier czy wirtualnych światów. Czym kryptowaluty są w istocie, w czym leży ich wartość, a co doprowadziło do ich powstania? Wszystko zaczęło się od pieniędzy. Najpierw jednak musimy odpowiedzieć sobie na pytanie co to w ogóle jest pieniądz.
Pieniądze i waluty
Za pieniądz przyjmujemy te przedmioty, które są powszechnie akceptowane jako środek wymiany. Od pieniądza opartego na surowcu (sukno, muszle) i metalach szlachetnych, pieniądz ewoluował do formy zapisu cyfrowego na kontach bankowych. W czym jednak tkwi wartość pieniądza, jeśli wartość materiału, z którego są wykonane monety lub banknoty nie odpowiada wartości, którą noszą jako środek płatniczy. Przede wszystkim w zaufaniu do autorytetu instytucji, która je wydaje i reguluje ich wartość.
W przeszłości banknoty były pokrywane niektórymi z metali szlachetnych, a w swym pierwotnym koncepcie były po prostu bonem, który można było wymienić na złoto lub srebro. W sytuacjach, w których władza potrzebowała zwiększyć swoje dochody bez podwyższania podatków (na przykład podczas wojen) umożliwiała wybranym bankom na emisję większej ilości banknotów, których łączna wartość przewyższała ich realne rezerwy. Tym sposobem pieniądze traciły na wartości. Spadek wartości pieniądza opisujemy terminem inflacja. Odpowiedzialność za współczesne waluty spoczywa na bankach centralnych danych krajów lub skupia się w rękach unii monetarnych. Regulują one podaż pieniądza starając się utrzymać inflację na określonym poziomie, przy czym waluty nie mają oparcia w aktywach bazowych.
Niektóre pieniądze są lepsze niż inne
W pewnym sensie wszystkie waluty uznawane są za pieniądz. Jednakże, różnią się one swoją wartością, a także poziomem wiarygodności, którym ludzie je obdarzają. Euro, jest bardziej wiarygodne w kontekście zachowania wartości niż na przykład wenezuelski boliwar, którego inflacja wyniosła w ubiegłym roku 686%.
Pieniądz pełni różne funkcje:
- środek wymiany – pieniądze są wymienialne na jakiekolwiek inne towary upraszczając proces kupna i sprzedaży,
- jednostka rozliczeniowa – wyznacza wartość towarów, ludzkiej pracy, surowców, urządzeń itd., co upraszcza kalkulacje ekonomiczne,
- przechowywanie wartości – pieniądz służy jako tymczasowy i krótkoterminowy depozyt wartości, jest płynny i pozwala reagować na nieprzewidziane sytuacje,
- inne funkcje pieniądza – umożliwia efektywniejsze funkcjonowanie rynku kredytowego, inwestycyjnego itd.
Forma pieniądza stale się zmienia, a z każdą następną formą pełni on wspomniane powyżej funkcje coraz wydajniej. Obecnie, wartość pieniędzy zapisanych w formie elektronicznej wielokrotnie przewyższa wartość pieniędzy przechowywanych w gotówce. Czym więc różni się od kryptowalut?
Pieniądz cyfrowy, a kryptowaluty
Tradycyjne waluty o narzuconym obiegu nazywane są często terminem fiat (od łacińskiego robić/być). Ilością pieniądza w obiegu i emisją banknotów w przypadku waluty typu fiat rozporządza bank centralny, natomiast kupujący są zmuszeni lokalną walutę akceptować, dana waluta służy płaceniu podatków itp. Kryptowaluty znacznie różnią się od pieniędzy cyfrowych, których używamy na co dzień. Kryptowaluty są walutami tworzonymi w sposób elektroniczny i systemami płatniczymi. Nazwa kryptowaluta jest kombinacją słów kryptografia i waluta. Kryptografią w tym przypadku jest wytworzenie kodu i szyfrowanie, które umożliwiają przenosić informacje w prywatny i bezpieczny sposób.
Do swojego funkcjonowania, kryptowaluty wykorzystują technologię Blockchain. Blockchain to rodzaj zdecentralizowanej i rozproszonej bazy danych, która przechowuje stale rosnącą liczbę rekordów. Lepszą analogią jest niekończąca się księga zapisów księgowych. Zapisy te podzielone są na bloki (oddzielne części), których nie można już zmieniać po ich utworzeniu. Każdy może je przeglądać, ale do zapisu dochodzi jedynie poprzez konsensus (zgodę większości sieci). Tworzenie i zapisywanie transakcji nazywamy wydobywaniem kryptowalut. Górnicy utrzymują sieć w ruchu i zapisują przebiegające transakcje, w nagrodę uzyskując wydobytą jednostkę (lub fragment) danej kryptowaluty.
Czym kryptowaluty różnią się od tradycyjnych walut:
- Decentralizacja – Większość kryptowalut nie jest sterowana scentralizowanym autorytetem, który miałby prawo decydować o zmianach w jej funkcjonowaniu bez zgody większości członków sieci. W działanie sieci, na przykład w przypadku Bitcoina, zaangażowane są setki tysięcy górników, a zaprzestanie działalności przez któregokolwiek z nich nie wpływa na funkcjonowanie całego systemu. Dlatego, nikt nie może takiej sieci wyłączyć lub jej unieruchomić.
- Globalny i czasowo nieograniczony zasięg – wysyłanie i odbiór kryptowalut jest możliwy kiedykolwiek i gdziekolwiek na świecie. Do przebiegu transakcji jest potrzebny jedynie dostęp do Internetu.
- Anonimowość – do wytworzenia portfela kryptowalut, lub posiadania kryptowaluty nie jest trzeba podawać swoich danych osobowych, ani posiadać żadnego pozwolenia. Oczywiście nie dotyczy to przypadku, w którym kupujemy kryptowaluty za pośrednictwem zcentralizowanych kantorów. Wszystkie transakcje są jednak zapisywane i przechowywane we wspólnej historii sieci.
- Niskie lub żadne opłaty za transakcje – za korzystanie z sieci ponosi się jedynie niskie opłaty. Górnicy i weryfikatorzy są nagradzani za zabezpieczenie i ruch sieci nowo wytworzonymi jednostkami kryptowaluty.
- Transakcje są nieodwołalne – przeprowadzonej transakcji nie można anulować, a posiadanej jednostki kryptowaluty nie można wydać dwukrotnie.
Niektóre z kryptowalut mają także z góry ograniczoną ilość jednostek. Oznacza to, że nie ma możliwości, by ich liczba zwiększyła się w odróżnieniu do walut typu fiat. Do takiego rodzaju kryptowalut można zaliczyć na przykład Bitcoin. (21 milionów jednostek) lub Litecoin (84 milionów jednostek). Jeszcze inne mają pokrycie w złocie, jest tak na przykład w przypadku PAX Gold. Warto wspomnieć, że duża liczba kryptowalut może mieć także charakter inflacyjny. Kto stworzył Bitcoina, który rozpoczął rozwój rynku kryptowalut i jakie idee przyświecały jego powstaniu?
Satoshi i pierwszy Bitcoin
Bitcoin możemy uznać za pierwszą kryptowalutę, która odniosła sukces i została przyjęta globalnie, a wraz z amerykańskim dolarem stała się nawet oficjalną walutą El Salvadoru i Republiki Środkowoafrykańskiej. Oferuje on jednak znacznie więcej niż tylko uproszczenie i przyspieszenie cyfrowych płatności.
Po 1971 roku, kiedy to dolar przestał mieć pokrycie w złocie, funkcja pieniądza jako depozytu wartości zaczęła stale i wyraźnie słabnąć. Kryzys ekonomiczny w latach 2007-2009, który był w znacznej mierze wynikiem nieodpowiedzialnych działań banków w Stanach Zjednoczonych, pokazał, że systemy finansowe zarządzone centralnie mają wiele słabości. Ludzie musieli polegać w całości na bankach lub innych instytucjach finansowych, by móc przeprowadzać transakcje bezgotówkowe.
Satoshi Nakamoto, twórca Bitcoinu, postawił sobie za cel utworzenie zdecentralizowanego pieniężnego systemu peer-to-peer, któy połączyłby użytkowników bezpośrednio, bez potrzeby pośrednictwa banków lub innych stron trzecich. W 2006 roku rozpoczął pisanie kodu nowego cyfrowego systemu pieniężnego o nazwie Bitcoin. Białą księgę opisującą działanie proponowanego systemu udostępnił w 2008 roku, pierwsza wersja oprogramowania pojawiła się z kolei już w styczniu 2009 roku. Tym sposobem utworzył cyfrowy system, który nie podlegał kontroli żadnego banku ani rządu.
Co było pierwszą rzeczą, jaką ludzie kupili za Bitcoin? Dwie pizze w Papa John’s. Laszlo Hanyecz kupił swoim dzieciom w kwietniu 2010 roku za 10 000 Bitcoinów dwie duże pizze. Dziś taka ilość Bitcoinów miałyby wartość ponad 1 mld. złotych. Jak jednak on sam wyjaśnia w wywiadzie: „Nie żałuję tego”. Bitcoinowa społeczność obchodzi ten dzień na całym świecie.
Kto ukrywa się pod pseudonimem Satoshi Nakamoto? Twórca kryptowalutowej rewolucji nigdy się nie ujawnił i nie do końca wiadomo, czy chodzi o pojedynczą osobę, czy grupę programistów. To podkreśla to ideę decentralizacji, Bitcoin nie należy do jego twórcy, ale do wszystkich, którzy z niego korzystają i zabezpieczają funkcjonowanie sieci. Podziwiając rzeźbę Satoshiego w Budapeszcie, w twarzy fikcyjnego odwzorowania możemy zaobserwować twarz obserwatora. Twórcy rzeźby podpisali ją słowami: „We are all Satoshi”, Wszyscy jesteśmy Satoshim.
W czym tkwi wartość kryptowalut
Tym, co daje pieniądzu wartość jest zbiorowe zaufanie. Niektóre kryptowaluty, na przykład PAX Gold, powiązane są z surowcami, jednak większość z nich nie jest powiązana z aktywami bazowymi w żaden sposób. Różne kryptowaluty mają różne stojące za nimi unikatowe idee, a w związku z tym, różnią się względem tego, co nadaje im wartość. Praktyczne możliwości zastosowania kryptowalut i opis tego co przyczyniło się do ich rakietowego wzrostu wartości, zaprezentujemy już niedługo w dalszych artykułach.
Jeśli przyjrzymy się Bitcoinowi, jego wartość płynie z:
- Użyteczności – możliwość szybkiego przepływu wielkich sum wartości po całym świecie, bez potrzeby pośrednictwa.
- Decentralizacji – żaden pojedynczy węzeł sieci nie może decydować w imieniu wszystkich. Weryfikacja transakcji i aktualizacja protokołu muszą odbywać się poprzez grupowy konsensus, co chroni Bitcoin przed nieprawidłowym zarządzaniem i nadużyciami. Górnicy zapewniają, żeby nowe Bitcoiny przybywały do systemu w przewidywalnym i stabilnym tempie.
- Ograniczonej ilości – w ramach sieci Bitcoin występuje ograniczona liczba 21 mln. jednostek. Gdy zostanie wydobyty ostatni Bitcoin (co prawdopodobnie stanie się w 2140 roku), ich ilość już nigdy nie wzrośnie.
- Bezpieczeństwa – przeprowadzenie nieprzyjaznego ataku na sieć Bitcoin wymaga posiadania co najmniej 51% obecnej mocy wydobywczej, co czyni koordynację na taką skalę niemal niemożliwą.
- Dystrybucji – ze względu na to, że dostęp do księgi transakcji jest dzielony z innymi użytkownikami nie ma potrzeby polegać na jednym autorytecie. Bitcoin dzięki swojej decentralizacji jest bardzo solidnym i bezpiecznym systemem.
Ludzie nie kupują Bitcoina jedynie po to, by korzystać z niego jako środka płatności, ale postrzegają go również jako alternatywny sposób przechowywania wartości swojego majątku. Podejście to ma swoje źródło w z góry ograniczonej ilości Bitcoinów, które dostaną się do obiegu, a także ze względu na to, że wiadomo już jak szybko wydobyte zostaną następne jednostki.
Świat kryptowalut jest jak dotychczas jeszcze pełny nieodkrytych możliwości i z pewnością nie kończy się na finansach. W najbliższym czasie opublikujemy następne artykuły, w których wyjaśnimy jakie korzyści kryptowaluty mogą Ci przynieść w życiu codziennym i jakie są możliwości ich zastosowania w praktyce. Szczegółowo wyjaśnimy niektóre aspekty ich działania, na przykład działania blockchain’u, czy jak powstaje następny wydobyty Bitcoin. Jeśli chcesz by krytowaluty stały się częścią Twojego portfela inwestycyjnego możesz zainwestować na Portu Crypto, które oferuje prosty sposób na inwestowanie w kryptowaluty i blockchain’owe technologie.
Na co zwrócić uwagę po przeczytaniu tego artykułu?
– Artykuł nie jest rekomendacją inwestycyjną.
– Historyczne wyniki inwestycji nigdy nie są gwarancją przyszłych zwrotów.
– Inwestycje na rynkach kapitałowych są zawsze ryzykowne.
– Portu nie gwarantuje osiągnięcia zysków z inwestycji na rynkach kapitałowych.
– Nie jesteś pewien, jaki profil ryzyka jest dla Ciebie odpowiedni lub czy np. inwestowanie tematyczne jest dla Ciebie? Wypełnij naszą ankietę inwestycyjną, by to sprawdzić.
