Jedni twierdzą, że w krótkim okresie wyższe stopy skierują wyceny akcji na chwilę w dół, ale ostatecznie doprowadzą do boomu gospodarczego. Inni obawiają się, że podniesienie stóp pogrąży gospodarkę w recesji, a w najgorszym wypadku będziemy mieli nawet do czynienia z krachem giełdowym. Przeanalizujmy zatem, jaki wpływ mają wyższe stopy procentowe na gospodarkę i rynek akcji oraz co Ty jako indywidualny inwestor możesz zrobić by ograniczyć potencjalne straty.

Banki centralne ustalają prime rate, po której banki komercyjne pożyczają od nich pieniądze. W Stanach Zjednoczonych odpowiedzialność tę przejmuje Rezerwa Federalna (Fed). W przypadku państw członkowskich UE, które należą do strefy euro, stopę procentową ustala EBC (Europejski Bank Centralny). EBC nie ustala stóp procentowych, które płacisz od swoich kredytów lub depozytów, ale ma na nie pewien wpływ. Na tych stopach bowiem opierają się następnie banki komercyjne i ich klienci przy pożyczaniu innych środków.

Dlaczego podnosi się stopy procentowe?

Gdybyśmy żyli w idealnym świecie, inflacja trzymałaby się na stałym poziomie między 2% a 3%. Przy takiej dynamice gospodarka rozwija się zdrowo, ludzie pracują, a płace rosną. Jednak świat nie jest idealny i ze względu na wiele czynników zewnętrznych mamy inflację na takim poziomie, na jakim ją mamy.

Problem, krótko mówiąc, pojawia się, gdy inflacja przekracza prognozę. Obecnie niemal standardem stało się wyznaczanie celu inflacyjnego na poziomie 2% (w Polsce cel inflacyjny jest wyznaczony na 2,5% z symetrycznym przedziałem odchyleń ±1 pkt proc), czyli na poziomie, który kraje wytwarzające jedną trzecią światowego PKB kalkulują pod kątem wyników gospodarczych. Gdy cel zostaje przekroczony, do akcji wkraczają banki centralne i zaczynają używać swojego głównego narzędzia przeciwko rosnącej inflacji – podnoszenia stóp procentowych.

Wpływ wyższych stóp na gospodarkę

Gospodarka działa jak maszyna i musi być solidna, aby przetrwać obecne podwyżki stóp, ta największa maszyna na świecie obecnie się przegrzewa. Inflacja w USA jest najwyższa od dziesięcioleci i podobnie jak u nas, ceny rosną od żywności po czynsz. Tymczasem na rynku pracy w USA jest niewyobrażalnie ciasno – jest prawie dwa razy więcej ofert pracy niż osób poszukujących zatrudnienia. To sprawia, że Fed jest jeszcze bardziej pewny, że może podwyższać dalej stopy procentowe bez pogrążania gospodarki w recesji.

Podniesienie stóp powoduje wzrost kosztów pożyczek dla banków, przedsiębiorstw i konsumentów. Podwyższenie ceny pieniądza utrudnia przedsiębiorstwom pożyczanie pieniędzy na rozwój, natomiast osoby fizyczne w obliczu wyższych stóp procentowych zaczynają więcej oszczędzać. Gdy spada popyt na dobra i usługi, przedsiębiorstwa ograniczają produkcję i zwalniają pracowników, co powoduje wzrost bezrobocia. Ogólnie rzecz biorąc, takie działania spowodują spowolnienie gospodarki, a z czasem obniżenie inflacji. Z kolei stopy są obniżane, gdy gospodarka potrzebuje kopa, jak podczas pandemii COVID-19.

Jeśli na przykład Fed zbyt szybko zacieśni stopy, ryzykuje pogrążenie gospodarki w niepotrzebnej i głębokiej recesji, jak to miało miejsce w latach 1937-38 przy towarzyszeniu innych błędów politycznych. Podwyżki stóp procentowych przez Fed mają również globalne implikacje, ponieważ często zmuszają banki centralne w krajach rozwijających się do podnoszenia stóp. Ale dopiero później dowiemy się, czy Fed odniósł sukces – czy też zmusił machinę gospodarczą do zbyt dużego spowolnienia i wywołał recesję.

Wyższe stopy procentowe a rynek akcji

Gdy stopy rosną, na rynek akcji wpływa oprócz tego wiele czynników, w tym wyniki spółek i nastroje inwestorów. Niskie stopy procentowe zazwyczaj wspierają wzrost, zyski i wyceny akcji, natomiast wysokie stopy stanowią kłopot. Stan gospodarki jest jednak przy tym bardzo ważny – jeśli banki centralne obniżą stopy procentowe w trakcie recesji, rynek może pozostać dłużej w spowolnieniu i przespać korzyści z luźnej polityki pieniężnej.

Podstawowym powodem, dla którego podwyżki stóp mogą być niekorzystne dla cen akcji jest to, że wyższe stopy mają tendencję do zmniejszania marż zysku przedsiębiorstw. Ponieważ ich klienci również borykają się z wyższymi kosztami pożyczek, popyt na towary i usługi często spada, co tylko dodatkowo obniża rentowność przedsiębiorstw.

Taki scenariusz znajduje odzwierciedlenie we wszystkich sektorach rynku akcji. Na przykład inwestor może zainwestować swoje pieniądze w akcje technologiczne, z nadzieją, że będą one rosły o 12% rocznie. Jednak gdy stopy procentowe wzrosną, prognozy wzrostu spadają do 7% rocznie. Inwestor ten może wówczas uznać, że ryzyko związane z ewentualną 7-procentową stopą zwrotu jest zbyt wysokie i dlatego postanowi zamiast tego ulokować swoje pieniądze w obligacjach o stałym oprocentowaniu.

Jeśli taka będzie decyzja większości inwestorów, to logicznie rzecz biorąc spadnie popyt na akcje. Gdy spada popyt, również cena akcji idzie w dół, a zanim znów stanie się atrakcyjna dla inwestorów musi spaść poniżej pewnego poziomu. Należy pamiętać, że rosnące stopy procentowe nie muszą wpływać negatywnie na wycenę wszystkich spółek. Niektóre firmy osiągają dobre wyniki nawet wtedy, gdy stopy procentowe rosną. Firmy, które mają silny bilans i dobrze zdefiniowany strumień przychodów mogą być tylko minimalnie dotknięte podwyżkami stóp.

Jedną z branż, która odnosi największe korzyści jest branża finansowa. Zyski banków, domów maklerskich, firm hipotecznych i firm ubezpieczeniowych często rosną przy wyższych stopach procentowych, ponieważ mogą one pobierać wyższe opłaty za udzielanie kredytów.

A co z obligacjami?

Obligacje są szczególnie wrażliwe na zmiany stóp procentowych i mają z nimi odwrotną korelację. Gdy stopy procentowe rosną, rynkowe ceny obligacji spadają, ponieważ wkrótce na rynku pojawią się nowe obligacje oferujące inwestorom wyższe płatności odsetkowe. W odpowiedzi na ogólnie wyższe stopy cena istniejących obligacji będzie spadać, aby ich relatywnie niższe płatności odsetkowe stały się bardziej atrakcyjne dla inwestorów. Prawdą jest, że wraz ze wzrostem stóp spada wartość bieżąca przyszłych płatności z obligacji, a więc spada wartość wewnętrzna obligacji i w konsekwencji jej cena rynkowa, dlaczego?

Cena obligacji odzwierciedla wartość zysku, jaki przynosi ona w postaci płatności kuponowych (odsetkowych). Jeśli panujące stopy procentowe (zwłaszcza oprocentowanie obligacji rządowych) spadają, wówczas starsze obligacje, które oferują wyższe oprocentowanie, są bardziej wartościowe. Inwestor posiadający te obligacje może pobrać premię za ich sprzedaż na rynku wtórnym (rynek, na którym dokonuje się transakcji wyemitowanymi już papierami wartościowymi).

Alternatywnie, jeśli obowiązujące stopy procentowe wzrosną, starsze obligacje tracą na wartości, ponieważ ich płatności kuponowe są teraz niższe niż w przypadku nowych obligacji oferowanych na rynku. Cena tych starszych obligacji spada i są one określane jako obligacje dyskontowe (sprzedawane po cenie poniżej wartości nominalnej).

W krótkim okresie rosnące stopy procentowe mogą negatywnie wpłynąć na wartość portfela obligacji. W długim okresie jednak rosnące stopy procentowe mogą w rzeczywistości zwiększyć ogólny zwrot z portfela obligacji. Dzieje się tak dlatego, że pieniądze z zapadających obligacji można reinwestować w nowe obligacje o wyższej rentowności.

Jak się zachować?

W trakcie swojego życia inwestycyjnego możesz kilkakrotnie doświadczyć okresów wysokich stóp procentowych. Kluczem do sukcesu jest właściwe zachowanie się, gdy rynki spadają, jedną z moożliwości może być inwestowanie pasywne. Posiadanie szeroko zdywersyfikowanego portfela we wszystkich klasach aktywów w celu jak najlepszego zarządzania zmiennością, która pojawia się wraz z wyższymi stopami procentowymi, jest również istotną częścią sukcesu. Zapewni to, że będziesz miał dodatkowe inwestycje dostępne w przypadku, gdy jeden sektor będzie miał problemy.

Musisz też mieć świadomość, jakie ryzyko jest dla Ciebie jeszcze do zaakceptowania. Jeśli podejmiesz większe ryzyko niż to, z którym czujesz się komfortowo, narażasz się na ryzyko utraty większej ilości pieniędzy i ryzykujesz podjęcie emocjonalnej decyzji, takiej jak sprzedaż aktywów, która będzie miała znaczące negatywne konsekwencje dla Twojego długoterminowego bogactwa.

Niewątpliwie ważne jest, aby mieć wyznaczone cele inwestycyjne. Wiedza o tym, dlaczego inwestujesz, pomoże Ci przezwyciężyć spadki na rynku, które często mierzone są w czasie (krótkoterminowe, długoterminowr). Ostatnią rzeczą, którą chcesz zrobić jako inwestor, jest przestraszenie się i sprzedaż swoich udziałów. Miej plan inwestycyjny, który określa Twoje cele inwestycyjne, horyzont czasowy, tolerancję ryzyka, a powinieneś być w stanie przetrwać każdą burzę, która pojawi się na Twojej drodze.

Nie ma jednego uniwersalnego podejścia, jeśli chodzi o inwestowanie. To, co odpowiada jednej osobie, może nie odpowiadać innej. Najważniejszą rzeczą jest posiadanie strategii, której jesteś w stanie trzymać się przez długi czas. Tylko wtedy będziesz mógł przestrzegać właściwych zasad inwestowania – długoterminowości i systematyczności. My w Portu możemy zająć się resztą. Możemy dopasować Portfel na miarę Twoich potrzeb.

—————————————————————–

Na co zwrócić uwagę po przeczytaniu tego artykułu?

– Artykuł nie jest rekomendacją inwestycyjną.

– Historyczne wyniki inwestycji nigdy nie są gwarancją przyszłych zwrotów.

– Inwestycje na rynkach kapitałowych są zawsze ryzykowne.

– Portu nie gwarantuje osiągnięcia zysków z inwestycji na rynkach kapitałowych.

– Nie jesteś pewien, jaki profil ryzyka jest dla Ciebie odpowiedni lub czy np. inwestowanie tematyczne jest dla Ciebie? Wypełnij naszą ankietę inwestycyjną, by to sprawdzić.