Błędy behawioralne mogą być największą przeszkodą w staniu się lepszym inwestorem.
Twoje uprzedzenia poznawcze mogą powodować, że siedzisz bezczynnie. Mogą spowodować, że kupisz lub sprzedasz w niewłaściwym czasie. Mogą spowodować, że wybierzesz niewłaściwe inwestycje.
„Największym problemem inwestora – nawet jego wrogiem – jest prawdopodobnie on sam”. – Benjamin Graham
W niniejszym artykule przyjrzymy się, czym są uprzedzenia behawioralne w finansach, jak wpływają na podejmowanie decyzji inwestycyjnych, jak zidentyfikować własne uprzedzenia poznawcze w finansach, a co najważniejsze, jakich narzędzi możesz użyć, aby je przezwyciężyć i stać się lepszym inwestorem.
Czym są uprzedzenia behawioralne?
Jesteś robotem?
Jeśli nie, nie uda Ci się uniknąć uprzedzeń behawioralnych.
Błędy behawioralne to ludzkie cechy, które powodują, że podejmowanie decyzji odbiega od logiki i rozumu.
Ekonomiści, tacy jak zdobywca nagrody Nobla z ekonomii Richard Thaler, rozszerzyli nasze rozumienie zachowań inwestorów i wskazali, że inwestorzy nie podejmują wyłącznie racjonalnych decyzji, jak proponowała tradycyjna teoria ekonomii.
Emocje, cechy osobowości i różnego rodzaju uprzedzenia odgrywają rolę w podejmowaniu decyzji finansowych. Nie da się ich w pełni uniknąć, ale umiejętność zidentyfikowania własnych uprzedzeń może pomóc ograniczyć ich wpływ na Twoje decyzje inwestycyjnych, a ostatecznie sprawić, że będziesz odnoszącym sukcesy inwestorem.
Przyjrzyjmy się bliżej niektórym z najczęstszych błędów behawioralnych w finansach.
Nadmierna pewność siebie w inwestowaniu
Niektórzy inwestorzy mogą przejawiać zbytnią pewność siebie, zarówno co do jakości informacji, jakimi dysponują, jak i umiejętności ich interpretacji i działania na ich podstawie. Może to spowodować, że ich portfele będą niewystarczająco zdywersyfikowane, ponieważ tak mocno wierzą, że mają rację, że lokują wszystkie swoje środki w jeden instrument inwestycyjny.
Ta zbytnia pewność siebie może dalej prowadzić do błędu autoatrybucji, w którym inwestor uważa, że zawdzięcza pomyślne wyniki swoim własnym działaniom, a negatywne wyniki są spowodowane wyłącznie przez czynniki zewnętrzne pozostające poza jego kontrolą.
I odwrotnie, brak pewności siebie może powodować, że ludzie niechętnie zaczynają inwestować, ponieważ nie czują się pewni swojej wiedzy finansowej. Niepewni inwestorzy mogą również nie mieć odwagi, by trzymać się swojej strategii inwestycyjnej, sprzedając w panice, gdy ich inwestycje tracą na wartości.
Awersja do straty
Czy wiesz, że ból po stracie jest psychologicznie dwa razy silniejszy niż przyjemność z zysku?
Zatem musiałbyś znaleźć 200 złotych na ulicy, aby zrekompensować rozczarowanie, które odczuwasz po utracie 100 złotych. To nastawienie behawioralne oznacza, że inwestorzy dwukrotnie częściej sprzedają zyskowną pozycję zbyt wcześnie. Wolą zamknąć „dobry” zysk i uniknąć szansy na przyszłą stratę, niż walczyć o „wielki” zysk.
Powoduje to również, że inwestorzy zbyt późno sprzedają przegrywającą pozycję. Trzymają ją, mając nadzieję, że ich los się zmieni i nie będą musieli sprzedawać ze stratą. Ale sytuacja często się pogarsza i ostatecznie ponoszą jeszcze większą stratę.
Podsumowując, niechęć do strat powoduje, że inwestorzy podejmują niewystarczające ryzyko w czasach wzrostów, a kumulują większe straty w okresach bessy.
Efekt potwierdzenia
Błąd, który sprowadza się do tego, że inwestorzy szukają informacji, które zgadzają się z ich poglądami i przekonaniami i jednocześnie pomijają kontrargumenty i fakty, które przemawiają za odmienną wersją zdarzeń.
Obniża on skłonność do zmiany decyzji, nawet w momencie, w którym staje się ona obiektywnie błędna. Inwestorzy wolą szukać dowodu na to, że zmiana zdania nie ma sensu, niż przyznać się do pomyłki. Dodatkowo wszystkie niejednoznaczne informacje interpretują tak, by nagiąć je do swojego stanowiska.
To tylko kilka ważniejszych uprzedzeń behawioralnych, których inwestorzy powinni być świadomi, do innych zaliczane są również:
– efekt posiadania, który przejawia się w przypisywaniu większej wartości aktywom, które posiadają w portfelu, niż przypisywaliby im, gdyby chcieli je kupić,
– efekt braku zmian, który przejawia się w zachowaniu obecnego stanu, niedokonywanie żadnych zmian, nawet wtedy, gdy są one uzasadnione,
– home bias, który polega na preferowaniu tego co znamy. Inwestorzy często decydują się na inwestycje w aktywa krajowe, nawet wtedy, kiedy jest to pozbawione sensu finansowego.
Jak możesz zminimalizować błędy behawioralne, które szkodzą Twoim inwestycjom?
Być może rozpoznałeś niektóre ze swoich cech w wymienionych uprzedzeniach behawioralnych. Nie jesteś sam. Każdy je ma.
Ale jak wie każdy, kto próbował pokonać zły nawyk, zmiana zachowania może być bardzo trudna, zwłaszcza że wiele z nich jest mocno zakorzenionych.
Zatem jeśli nie możesz zmienić swoich behawioralnych uprzedzeń, co możesz zrobić?
Zmniejsz wpływ błędów behawioralnych, pozwalając technologii opartej na danych pomóc podejmować Ci decyzje inwestycyjne. Idealnym narzędziem w takiej sytuacji są ETF-y.
Inwestowanie w fundusze ETF nadal wymaga od Ciebie decyzji inwestycyjnych, a zatem nie eliminuje całkowicie wpływu Twoich uprzedzeń behawioralnych.
Na przykład, w miarę jak będziesz przechodzić przez życie, zmienią się Twoje cele finansowe i tolerancja ryzyka. 25-latek prawdopodobnie będzie traktował priorytetowo szybkie pomnażanie kapitału, podczas gdy osoba zbliżająca się do emerytury z większą prawdopodobnością będzie chciała portfela o niższym ryzyku, z mniejszym ryzykiem utraty wszystkiego, co nagromadziła przez lata.
Wymaga to dokładnego określenia własnego poziomu tolerancji na ryzyka na każdym etapie życia oraz dokładnej oceny ryzyka ETF-ów, w które inwestujesz.
Dobrym rozwiązaniem może być w takim przypadku skorzystanie z robo-doradcy, który pomoże w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych w świadomy, obiektywny sposób, oferując jednocześnie lepsze wyniki portfela dzięki niskim opłatom za zarządzanie. Portu dobierze odpowiednie fundusze ETF w oparciu o Twoje odpowiedzi w ankiecie inwestycyjnej i automatycznie zajmie się kwestiami, takimi jak rebalancing portfela.
Portu oferuje korzyści osobistego doradcy finansowego, ale ze znacznie niższymi opłatami za zarządzanie, co oznacza, że możesz pomnażać więcej pieniędzy.
Zapoznaj się ze szczegółami naszej metodyki inwestycyjnej i dowiedz się jak inwestujemy.
Na co zwrócić uwagę po przeczytaniu tego artykułu?
– Artykuł nie jest rekomendacją inwestycyjną.
– Historyczne wyniki inwestycji nigdy nie są gwarancją przyszłych zwrotów.
– Inwestycje na rynkach kapitałowych są zawsze ryzykowne.
– Portu nie gwarantuje osiągnięcia zysków z inwestycji na rynkach kapitałowych.
– Nie jesteś pewien, jaki profil ryzyka jest dla Ciebie odpowiedni lub czy np. inwestowanie tematyczne jest dla Ciebie? Wypełnij naszą ankietę inwestycyjną, by to sprawdzić.